1501 ile 1703 yıllarını kapsayan dönem, Klasik Osmanlı Mimarisi olarak adlandırılmaktadır. Makalede bu dönemde inşa edilen medreselerin; plan tipleri, genel özellikleri ve süslemeleri ele alınacaktır.

Medrese Tanımı; İslam ülkelerinde, dini eğitimin yanında matematik, fen gibi ilmi konularda ders verilen eğitim kurumlarıdır.

Medreselerde Plan Tipleri

Osmanlı Medreselerin Genel Özellikleri

• Medreselerin çoğunlukla külliye ile birlikte inşa edildiği görülür. Ancak bu dönemde, İstanbul Sultan Selim Medresesi gibi tek olarak inşa edilen medreselerde bulunmaktadır.
• Plan olarak, hücrelerin 'U' biçimi oluşturacak biçimde düzenlendiği plan tipi (U Plan Tipi) yaygındır.
• Bazı yapıların arazi şartlarına bağlı olarak, hücrelerin 'L' biçimi oluşturacak biçimde düzenlendiği (L Plan Tipi) örneklerde mevcuttur.
• Klasik Osmanlı Dönemi medreseleri tek katlı ve avlulu olarak tasarlanmaktadır.
• Avlularda dikdörtgen plan çoğunlukla uygulanır; Süleymaniye Evvel ve Sani Medreseleri.
• Rüstem Paşa Medresesi sekizgen planlı ünik bir örnektir.

• Malzeme olarak taş ve tuğlanın birlikte kullanıldığı almaşık duvar örgüsü yaygındır. 
• Medresenin temel öğeleri; revaklar, hücre ve dershanelerdir. 
• Hücre, medresede eğitim gören öğrencinin odasıdır, içlerinde birer ocak ve nişler yer alır.
• Hücreler kare planlı ve kubbe örtülü olarak tasarlanmaktadır.
• Klasik Dönem medreselerinin en büyük özelliği, dershanelerin ana yapıdan ayrı bir bina olarak inşa edilmesidir. 
• Dershanelerde de genellikle kare planlı ve kubbe örtülüdür. Ancak üst örtüsü diğer yapılardan daha yüksek tutulur, bu durum giriş eyvanı içinde geçerlidir.
• Dershanelerin aynı zamanda mescit olarak da kullanıldığı örnekler vardır.
• Medreseye girişler eyvan görünümlü, revaklarla sağlanmıştır. 
• Portaller (Taç kapı- Ana kapı) ise oldukça sade olarak düzenlenmiştir. Selçuklu Dönemi portallerinde gördüğümüz anıtsallık ve yoğun bezeme burada yoktur.
• Süsleme unsurları olarak, kapı- pencere kanatları, hücrelerde yer alan ocak ve dolaplar sayılabilir.

Medreselerde Yapım Malzemesi ve Teknikleri

Kesme taş ve tuğlanın birlikte kullanıldığı almaşık duvar örgüsü en çok tercih edilen tekniktir. Ayrıca daha çok taşrada ki örneklerde düzgün olmayan moloz taş da kullanılmıştır. Aynı yapıda birçok farklı malzemenin kullanıldığı görülür, bunun nedeni sokağa bakan ana cephenin daha özenli tasarlanmasıdır. Ön cephede kesme taş ile özenli bir işçilik görülürken diğer cepheler, almaşık duvar örgüsüne sahiptir.

Revakları taşıyan sütunlar mermer malzemeden yapılmıştır. Devşirme malzeme kullanımı sütunlarda yaygındır. Kubbeye geçişlerde, kubbede ve tonoz da hafif olmasından kaynaklı tuğla malzeme kullanılmıştır.

Medreselerde Süsleme / Bezeme Özellikleri

• Genellikle sade tasarlanan yapılardır. 
• Çini malzeme kullanımı yalnızca, Haseki (Hürrem Sultan) Medresesi'nde görülmektedir.
• Kalem işi süsleme örneklerinden  günümüze ulaşan çok az örnek kalmıştır.
• Zal Mahmut Paşa Medresesi ve Cağfer Ağa Medresesi kubbelerinde, kalem işi süslemeler vardır.
• Portaller oldukça sade olarak tasarlanmıştır, Mukarnaslı Portal örneği azdır.