İnce Minareli Medrese, Sultan II. İzzeddin Keykavus döneminde Vezir Sahip Ata Fahrettin Ali tarafından, Darül Hadis olarak 1267 yılında inşa edilmiştir. Yapının mimarı Kelük bin Abdullah’dır. Konya Selçuklu ilçesinde, Beyhekim Mahallesinde yer alan medrese aynı zamanda kentin Bizans ve Selçuklu döneminde iç kalesini teşkil eden Alaeddin Tepesi'nin de hemen karşısında konumlandırılmıştır. 

İnce Minareli Medreseyi plan olarak ele aldığımızda, daha önce Anadolu Selçuklu Dönemi Medreseleri (Genel Özellikler - Tipoloji ve Örnekleri) başlıklı makalemde de değindiğim üzere kapalı avlulu medreseler içinde kubbesi duvara oturanlar grubu içerisinde tasnif edilmektedir. Kaynaklarda Anadolu Selçuklu Medreseleri için farklı tipolojiler söz konusudur bu nedenle simetrik bir plana ve tek eyvana sahip olmasından dolayı tek eyvanlılar grubu içinde de ele alındığını görmek mümkündür.

Anadolu Selçuklu Medreseleri Plan Tipolojisi

İnce Minareli Medrese Plan Özellikleri

• Kapalı avlulu, tek eyvanlı medrese simetrik bir plan şemasına sahiptir.
• Doğuya konumlandırılmış anıtsal portalden kare planlı, çapraz tonoz örtülü hole girilir.
• Holden ortası havuzlu, kubbe örtülü avluya ulaşılır. Avluyu örten kubbe yan duvarlara oturur vaziyettedir.
• Avlunun kuzey ve güneyinde dörder öğrenci hücresi, batıda ise iki kubbeli oda arasında ana eyvan yer alır.
• Kubbeye geçişler yelpaze biçimli tromplarla sağlanmıştır.

İnce Minareli Medrese Süsleme Özellikleri 

• Avluyu örten kubbe sırlı ve sırsız tuğlaların istifi ile dekore edilmiştir. Tuğlaların dikey ve yatay şekilde istiflenmesiyle zigzaglar oluşturulmuştur. Kubbe eteğini, örgülü küfi hattıyla El- mülkü lillah (Mülk Allah'ındır) yazısının tekrarlanmasıyla oluşan kuşak çevrelemiştir. Kubbenin oturduğu köşeli tabanda ise Karatay Medresesi'nde gördüğümüz firuze zemin üzerine, lacivert renkli lotus-palmet motifleri yer alır.

• Öğrenci hücrelerine geçişi sağlayan, küçük kapıların üzerinde sivri kemerli pencereler bulunmaktadır. Bu sivri kemerli pencerelerin üzerlerine örgülü, kufi hatlı panolar yerleştirilmiştir.
• Ana eyvanın hemen sağında yer alan kubbeli oda girişinin üzerindeki panoda başlayıp, kuzey batıdaki pencere panosuna kadar devam eden panolarda, Ayetel Kürsi ayeti yazılmıştır. Bu hat siyah zemin üzerine firuze rengindedir ve çini mozaik tekniğiyle yapılmıştır.

• Genel olarak, kubbeye geçişler yelpaze biçimli tromplarla sağlanmıştır ve kubbe eteklerinde, kapı kemerlerinde çini mozaikli süslemeler görülür.

Taç Kapı / Portal; İnce Minareli Medresenin taç kapısının diğer Selçuklu Medreselerinden farklı bir tasarıma sahip olduğunu söylemek mümkündür. Genel kompozisyon; kapı kemeri üzerinde düğüm yaparak yükselip, yanlarda portali sınırlandıran geniş kitabe kuşakları ile sütunceler, kaval silmeler, iri yapraklı bitkiler ve geometrik süslemelerden oluşmaktadır. 

• Kapının iki yanında silindirik, yukarıdan aşağı doğru daralan ikişer sütünce yer alır, bu sütuncelerin gövdeleri rumi ve palmet motifleriyle süslenmiş olup iki kademeli korinth başlıklıdır.
• Portal nişinin üzerindeki geniş alanda, ortada paralel inen ve çıkan kitabe kuşakları, yanlarda bitkisel bordürler içinde prizmatik bir kaide üzerine yerleştirilen hilalden çıkan iri yapraklı hayat ağacı kompozisyonu bulunur. Gövdeye bağlanan yapraklar arasında kozalak veya nar dediğimiz motifler yer alır.
• Kavsaranın üzerindeki alınlıkta; altta geometrik geçmeler bu geçmelerin üzerinde ise dairevi iki madalyon bulunur. Madalyonların içerisinde sağda Amele Kelük, solda bin Abdullah ibaresinin olduğu mimar kitabesi yer alır.
• Yan bölümlerde kapı sütuncelerinin üzerine oturtulmuş iri kaval silmeler ve devamında palmet motifleri, Fetih ve Yasin surelerinin yer aldığı yazı kuşağı ile çevrelenmiştir.  Bu yazı kuşakları portalin ortasında taşkın bir düğüm yapmaktadır. 
• Kitabe kuşaklarını ince bir zencirek motifi ile geniş bitkisel bordür sınırlamıştır.
• Portal yanlarda ortasında geçmeli düğüm yapan iki kaval silme ile sonlandırılmıştır.

Minare; Medreseye adını veren tuğla minare orijinalde iki şerefeli olup 1901 yılında yıldırım düşmesiyle üst kısmı yıkılmış ve günümüzdeki halini almıştır.  

• Dörtgen kaideden, çokgen pabuç ile sekiz dilimli gövdeye geçilir.  Dilimler arasında firuze sırlı tuğlalar üst üste dizilmiştir.
• Yatay istifli tuğlalar arasına çapraz eksenlerde yerleştirilmiş prizmatik kabaralar birer boy kaydırarak kademe kademe yükseltmekte ve on iki kenarlı kapalı bir şekil meydana getirmektedir.

1267 yılında Vezir Sahip Ata Fahrettin Ali tarafından, Kelük bin Abdullah'a Darül Hadis olarak inşa ettirilen medrese 1956 yılında müze olarak faaliyete geçmiştir. 2000-2002 yılları arasında geniş çaplı bir restorasyon sonrasında yenilenerek günümüzde ki halini almış, İnce Minareli Medrese Taş ve Ahşap Eserleri Müzesi olarak ziyarete açılmıştır.