İkinci Ulusal Mimarlık Akımı

Modern Mimarlık Akımı, 1940 ile 1950 yılları arasında Türkiye'de etkili olan bir mimarlık akımıdır. Aynı zamanda Milli Mimarlık Akımı olarak da bilinmektedir. Makalede bu akımın özellikleri, mimarları ve eserleri ele alınacaktır.

İkinci Ulusal Mimarlık Akımının Oluşumu

1940 - 1950 yıllarında etkisi olan bu akım önceleri Milli Mimarlık olarak adlandırılmış, ilerleyen süreçte İkinci Ulusal Mimarlık Akımı olarak kabul edilmiştir. Modern Mimarlık Akımı döneminde ki yabancı mimarlara tepkilerin artması, II. Dünya Savaşı’nın başlaması, savaşın getirdiği olumsuzluklar ve milliyetçilik yönelimlerinin artması, İkinci Ulusal Mimarlık Akımının temelini oluşturmuştur.

İkinci Ulusal Mimarlık Akımının Özellikleri

Birinci Ulusal Mimarlık Akımında olduğu gibi bu dönemde de Selçuklu ve Osmanlı mimarisinde görülen özellikler, öğeler tekrardan ele alınmaya başlanmıştır.
Bunun yanı sıra Geleneksel Türk konut mimarisinin özellikleri bu yeni akımın kaynağı olmuştur.
Birinci Ulusal Mimarlık Akımı, döneminde mimarlar olumsuz eleştirilere maruz kalmış, bu üslubun gericilik olarak eleştirilmesine yol açmıştır.
Ancak, İkinci Ulusal Mimarlık Akımı bu ve benzeri olumsuz eleştiriler olmamıştır. Bunun en büyük sebebi, modern mimarlık öğelerinin daha yaygın olarak kullanması olmuştur.
Dönemin en önemli temsilcileri Sedat Hakkı Eldem ve Emin Onat'tır.

II. Ulusal Mimarlık akımı iki girişim çevresinde ortaya çıkmıştır;

Yabancı mimarların Türkiye’de iş yapmalarını engelleyen girişimler,
Güzel Sanatlar Akademisi’nde 1934 de başlatılan Milli Mimari Semineri’ne bağlı çalışmalardır.

Sedat Hakkı Eldem ile özleşen seminerde, o zamana kadar var olan sivil mimari örnekleri incelenmiştir. Başlangıçta İstanbul’da yer alan köşk ve yalılar inceleme kapsamına girmiş, daha sonra Anadolu konutu kültürünü araştırma yoluna gidilmiştir.

Böylelikle üç farklı eğilimin ortaya çıkmıştır;

Birinci eğilim İstanbul’da ki konutların incelenmesine dayanır. Nostaljik bir anlayış ile akademik yöntemlerin sentezlenmesi hedeflenen anlayışın temsilcisi, Sedat Hakkı Eldem olmuştur. Bu eğilimde var olan bu mimari unsurların doğrudan kullanılması yerine planların, ölçü, oran ve biçimlerin incelenmesiyle tasarım ölçütlerine ulaşmak hedeflenmiştir.
İkinci eğilim, özelikle kamu yapılarında etkisini göstermiştir. Modern mimarinin işlevsel ilkelerini klasik ve anıtsal biçimlendirmeler de kullanan C. Holzmeister ve Bonatz’ın üslubunu izleyen akademik-ulusalcı bir yaklaşımdır.
Üçüncü eğilim ise, popülist ve yerli olarak adlandırılan anlayıştır. Bu eğilimde özellikle Mehmet Emin Onat etkili olmuş ve bu anlayış ile eserler vermiştir.