Dolmabahçe Sarayı, 19. yüzyıl mimarlığı içinde büyüklüğü bakımından en önemli yapılar arasındadır. Büyük bir orta yapı ile iki kanattan oluşan saray, biçimsel yönden sadece bir mimari üsluba dahil edilemez, farklı üslupların derlenmesi ile oluşturulmuştur. Balyan ustalar Avrupa’da görüp, öğrendikleri İtalyan Rönesans’ını, Fransız Barok üslubunu, Alman Rokoko üslubunu ve İngiliz Neo-Klasik üslubu karmaşık kullanmışlardır.

Eklektik bir anlayışın ürünü olarak karşımıza çıkaran Dolmabahçe Sarayı, dış ve iç süslemede Barok, Rokoko, Ampir, üslupları birleşerek Osmanlı ustalarınca yorumlanmıştır. 

Dolmabahçe Sarayı'nın Yapım Özellikleri

Dolmabahçe Sarayı yarı kagir olarak inşa edilmiştir. Sarayın dışında beden duvarları taştan yapılmıştır. İç duvarlar tuğla malzemeden, döşemeler ahşap malzemeden yapılmıştır. Kat döşemeleri hemen hemen her yerde çift kirişleme sisteminde yapılarak titreşimleri önlenmiş, ağır avizelerin taşınması sağlanmıştır. Dolmabahçe Saray ve önemli olan müştemilat binaları denizden doldurulmuş kısmen meşe kazıklar çakılarak üzerine yatay döşenmiş, çok sağlam horasan harçlı bir döşek üzerine inşa edilmiştir. Kazıkların sağlam zemine kadar indirilmesi ve horasan harçlı döşeğin ızgarayla desteklenmesi ile farklı ağırlıktaki kitlelerin oturmasını önleyen bir taban elde edilmiştir. Özelliği olan örtüler dışında çatı ahşap malzemeden ve çatı örtüsü kurşun kaplamadır.

Cephelerde faklı türlerde taşlar kullanılmıştır. Bu taş cinsleri arasında Haznedar Küfekisi, Şile ve Kandıra grosi, Sarıyertaşı Karamürsel od taşı vardır. Cephelerdeki kolon ve başlıklar ayaklık ve baş tabanlar Marmara mermerindendir. Alınlık, saltanat kapıları ve başlıca merdivenlerde mermer malzeme kullanılmıştır.

Hünkar hamamı malzemesi ise, Mısır’dan getirilmiş olan albartr türü bir mermerdir. Ahşap malzeme olarak Romanya çıralı çamı, Ayancık meşesi, lambrilerde ve önemli iç kapılarda Hint ve Afrika kökenli ağaç türleri kullanılmıştır.  Kanalizasyon düzenlemesinde, dönemin şartlarından ileri teknikler kullanılarak, denizin kirlenmesi önlenmiştir.